Hoge en Lage Bloeddruk

Iedereen heeft ongeveer 5 liter bloed. Dit bloed stroomt door je aderen en heeft een bepaalde druk, dit noemen we de bloeddruk. Deze druk is de vloeistofdruk in het slagadersysteem. De bloeddruk wordt weergegeven door middel van twee kengetallen, de systolische druk of bovendruk en de diastolische druk of onderdruk, gescheiden door een schuine streep, b.v. 130/85 mm Hg. De getallen geven de druk aan in millimeters kwikdruk, d.w.z. de druk uitgeoefend door een kolom kwik van 130 mm hoogte in het voorgaande voorbeeld. Een meer wetenschappelijke eenheid om bloeddruk in uit te drukken zou de kilopascal zijn maar die wordt om historische redenen tot nu toe nauwelijks gebruikt.

Hoge bloeddruk of hypertensie is een vooral in westerse landen algemeen voorkomende aandoening.

Bloeddrukwaarde

• Rond de 120/80: optimale bloeddruk (voor volwassenen)
• Minder dan 140/90: normale bloeddruk
• Meer dan 160/95: hypertensie/ hoge bloeddruk

De grenswaarden stijgen met toename van de leeftijd, voornamelijk de bovendruk.

Hoe meten we bloeddruk?
Dit gebeurt met een bloeddrukmeter, die bestaat uit een band met van binnen een opblaasbare ballon die verbonden is met een manometer (vroeger een die gebruik maakte van een kolom kwik, dit mag uit milieutechnische overwegingen niet meer). De ballon wordt om de bovenarm gevouwen en opgeblazen met een pompje of knijpballonnetje met ventiel tot de druk zo hoog is dat er geen bloed meer door de bovenarmslagader loopt (polsslag niet meer voelbaar). Nu laat men de druk in de ballon langzaam zakken door een ventieltje iets te openen. Op een gegeven moment is de systolische bloeddruk hoger dan de druk in de ballon, zodat de slagader in de arm bij iedere hartslag even iets bloed doorlaat. Dit is te constateren doordat via een boven de slagader geplaatste stethoscoop geluiden worden gehoord iedere keer dat de slagader weer dichtklapt, de Korotkoff-tonen, genoemd naar de ontdekker ervan. De op dit punt afgelezen waarde van de manometer wordt genoteerd en is de bovendruk. Laat men de druk verder zakken, dan verdwijnen de tonen weer op het moment dat de slagader gedurende de hele cyclus openblijft. Nu leest men de onderdruk af. Deze meetmethode is ontdekt door de Italiaanse onderzoeker Riva-Rocci en de bloeddruk wordt daarom nog steeds afgekort met de letters ‘RR’.

De bloeddruk is een in hoge mate dynamische grootheid en verandert in de loop van enige minuten tot zelfs seconden. Stress kan de bloeddruk door het vrijmaken van het hormoon adrenaline binnen een halve minuut met tientallen mm Hg verhogen, evenals inspanning. Bij zware inspanning zijn hogere bloeddrukken normaal die bij gezonde mensen in rust als sterk verhoogd zouden worden beschouwd. Soms is de meting voor de patiënt – meestal onbewust! – al zo stressvol dat bij iedere meting een druk wordt gevonden die 20 of 30 mm boven de werkelijke rustwaarde van die patiënt ligt (wittejasseneffect). De enige oplossing hiervoor is de ambulante 24-uurs-meting, waarbij de patiënt gedurende een etmaal een automatische bloeddrukmeter draagt die zich bijvoorbeeld ieder kwartier zonder tussenkomst van een waarnemer automatisch opblaast en de bloeddruk meet, die vervolgens in een computergeheugen wordt bewaard en de volgende dag uitgelezen. Er kan dan ook naar de nachtelijke bloeddrukdaling worden gekeken. Bij een gezonde bloeddrukregulatie, daalt de bloeddruk ’s nachts met 10 tot 20 % van de gemiddelde dagwaarde. Als de gemiddelde nachtwaarde maar 0 tot 10 % lager ligt, spreekt men van een ‘non-dipping’ (dus ‘niet dalend’) bloeddrukprofiel. Mensen met een non-dipping profiel hebben een aanzienlijk grotere kans op hart en vaatziekten.

Om deze reden zal men over het algemeen niet op grond van een enkele te hoge waarde met behandeling van hoge bloeddruk willen beginnen maar pas als die waarde bv. 3 maal met een tussenpoos van enige dagen of weken is gemeten.

betekent dat het hart meer arbeid moet verrichten om het bloed, tegen een hogere weerstand in, door het lichaam te pompen. Hierdoor wordt de spierwand van de linker kamer op den duur dikker en minder flexibel. Ook de wanden van de slagaders worden dikker om beter tegen de druk bestand te zijn; er ontstaat eerder atherosclerose.
Mensen met een verhoogde bloeddruk hebben ten opzichte van gezonden een duidelijk verhoogde kans op een hartinfarct of een beroerte. Bij behandeling daalt het risico op een beroerte tot normale waarden en de kans op een hartinfarct vermindert wel aanzienlijk maar de waarden van gezonden worden niet helemaal meer bereikt. Hypertensie is een stille aandoening: mensen met hoge bloeddruk merken hier meestal niets van. Het komt wel eens voor dat er hoofdpijn optreedt, maar de meeste hoofdpijn komt niet van hypertensie en de meeste mensen met hypertensie hebben geen hoofdpijn.

De oorzaken van een hoge bloeddruk
In verreweg de meeste gevallen is de oorzaak van hoge bloeddruk niet bekend; we spreken dan van idiopathische of essentiële hypertensie. In zeldzame gevallen zijn b.v. hormoonverstoringen (Syndroom van Conn), medicamenten of vernauwingen in de nierslagader een oorzaak. Bij natuurvolkeren met een zoutarm dieet is hypertensie zeldzaam. Zoutloos eten als men eenmaal hypertensie heeft, is wel mogelijk en doet de hoge bloeddruk wel iets dalen maar meestal niet verdwijnen. Het eten van veel drop veroorzaakt hoge bloeddruk, niet direct door aanwezig zout, maar door een ander bestanddeel van de drop: glycyrrhizinezuur.

Wanneer is mijn bloeddruk te hoog? *
Deze grens wordt arbitrair vastgesteld en is afhankelijk van wanneer men het gestegen risico abnormaal gaat noemen. De bloeddruk is continu verdeeld onder de bevolking en heeft de neiging met het vorderen van de leeftijd langzaam te stijgen, een stijging die bij natuurvolkeren (Papoea’s) die een niet-westers dieet gebruiken overigens niet optreedt. Een hogere bloeddruk geeft een wat hoger risico, maar er is geen duidelijke drempel waarboven het risico opeens sterk stijgt. Over het algemeen wordt bij volwassenen een bloeddruk boven 140/90 mm Hg als hypertensie bestempeld en afhankelijk van andere risicofactoren als rookgedrag, cholesterolwaarde, suikerziekte en leeftijd wordt een behandeling gestart. Overigens spreekt men pas over hypertensie als bij drie opeenvolgende metingen een waarde van meer dan 160/95 wordt gevonden.

Symtomen
Meestal geen. Bij extreme bloeddrukken komt wel eens hoofdpijn voor en algemeen onwelzijn. Veel mensen denken bij hoofdpijn aan hoge bloeddruk maar dit is eerder een zeldzaam verschijnsel. Een gespannen gevoel is eerder een oorzaak dan een gevolg van hoge bloeddruk: adrenaline-effect. Vrouwen met hoge bloeddruk hebben door die bloeddruk ook geen zwaardere menstruaties, wat nog wel eens wordt gedacht.

Er zijn aanwijzingen dat een verkeerde positionering van de wervels, met name de atlas tot hoge bloeddruk aanleiding kan geven. Een dubbelblind onderzoek gaf aan dat bij een enkele manuele aanpassing een significante verlaging van de bloeddruk optrad. lage bloeddruk refereert aan een abnormaal lage bloeddruk. Lage bloeddruk kan beter als fysiologische toestand dan als aandoening begrepen worden. Als de bloeddruk te ver daalt (onderdruk onder 50 mmHg) is er sprake van hypotensie. Informeel wordt ‘lage bloeddruk’ wel gezien als een aandoening waarbij de verlaagde bloeddruk een risico op flauwvallen veroorzaakt.

Zowel een te lage als de veel vaker voorkomende hoge bloeddruk kan tot gezondheidsproblemen leiden. De diagnose lage bloeddruk is een sterk cultureel bepaald gegeven: in Duitsland worden zeer veel geneesmiddelen voorgeschreven voor lage bloeddruk (Kreislaufschwäche), terwijl dit probleem in Engelstalige landen amper lijkt voor te komen.

Ontstaan van lage bloeddruk

Lage bloeddruk is meestal het gevolg van een afname van de hoeveelheid vocht in het lichaam, een verminderde hartwerking of een obstructie (verstopping) van de bloedstroom in de slagaders. Daarnaast kan lage bloeddruk ontstaan als er minder bloed dan normaal naar het hart terugstroomt doordat het bloed zich ophoopt in uitgezette aders.

Oorzaken van lage bloeddruk

De meest voorkomende oorzaken van lage bloeddruk zijn uitdroging, een heftige allergische reactie, bloedverlies, een hartinfarct of hartritmestoornis, letsel, alcohol en bepaalde medicijnen, zoals antihypertensiva, die worden voorgeschreven tegen hoge bloeddruk. Lage bloeddruk kan ook voorkomen zonder dat er een reden voor gevonden kan worden. Men spreekt dan van idiopathische lage bloeddruk. Sommige mensen reageren op bepaalde emoties met een lage bloeddruk en trage hartslag, dit wordt vasovagale collaps (flauwvallen) genoemd.

Diagnose van lage bloeddruk

Lage bloeddruk kan worden vastgesteld met behulp van een bloeddrukmeter. Van te lage bloeddruk is pas sprake als de patiënt er klachten van heeft, sommige mensen (vooral jonge vrouwen) hebben van nature een erg lage bloeddruk, zonder klachten.

Verschijnselen van lage bloeddruk

In veel gevallen geeft lage bloeddruk geen klachten. Soms kan een gevoel van duizeligheid of lichtheid in het hoofd ontstaan, bijvoorbeeld bij opstaan. Een ernstig verlaagde bloeddruk kan wijzen op het bestaan van shock.

Behandeling van lage bloeddruk

Bij duizeligheid en flauwvallen moet ervoor worden gezorgd dat er weer voldoende bloed naar de hersenen stroomt. De patiënt moet gaan (of blijven) liggen met de benen omhoog zodat bloed naar de hersenen stroomt. Gewoonlijk verdwijnt de duizeligheid dan snel, zonder dat verdere behandeling nodig is. Als de lage bloeddruk gevolg is van shock, is er sprake van een medische noodsituatie en is meestal spoedopname voor behandeling in een ziekenhuis nodig.

bron*: wikipedia