In het begin van deze eeuw werd het toepassen van een keto dieet populair omdat verschillende artsen een tijdelijke vermindering van aanvallen vaststelden gedurende een periode van totaal vasten. Omdat totaal vasten praktisch niet haalbaar was, heeft men gezocht naar een manier om het vasten na te bootsen. De wetenschapper Geyelin (1921) ging ervan uit dat de positieve invloed van het vasten wellicht te wijten was aan de acidose (verhoogde zuurgraad) die men kreeg in het bloed en dat aanvallen zouden verminderen bij een vetrijke en koolhydraatarme (met weinig suikers en zetmeel) voeding. Tijd-genoot Wilder verklaarde dat een dieet met een hoog vetgehalte en een laag eiwit- en koolhydraatgehalte hetzelfde effect zou hebben als het vasten, en dit door het veroorzaken van een ketose (verhoging van ketozuren in het bloed en in de urine). Hij en ook anderen bewezen nadien dat dergelijk dieet soms bruikbaar was voor de controle van aanvallen.
Het ketogeen dieet is gekenmerkt door een voeding met een hoog vetgehalte en een heel laag koolhydraat- en eiwitgehalte.
Het werkingsmechanisme van het keto dieet op epilepsie-aanvallen is tot op heden onbekend. Door de jaren heen heeft men verschillende theorieën hierover ontwikkeld en een aantal hypothesen pogen de anti-convulsieve werking van het dieet te verklaren.
Eerst werd dit effect toegeschreven aan de ketose, veroorzaakt door ketonlichamen, en de hiermee gepaard gaande acidose (ophoping van zuren) in bloed en urine. Hierdoor verandert de stofwisseling in de hersenen waardoor epilepsie-aanvallen kunnen wegblijven of verminderen.
Later associeerde men het anti-convulsief effect met een negatieve elektrolytenbalans in het bloed. Een andere hypothese haalt aan dat dit effect te wijten zou zijn aan hyperlipidemia. (dit is een overmaat van vetachtige stoffen in het bloed) Meer recent vermoed men dat veranderingen in het lipoïde membraan van de hersencelwand en in de neurotransmitterfuncties aan de oorsprong liggen.
Ons lichaam haalt in een normale situatie zijn energie uit de koolhydraten, die na vertering glucose geven die onze belangrijkste brandstof is.
In de praktijk begint het dieet met een vastenperiode van 24 tot 48 uur, hier wordt het lichaam snel in ketose gebracht. Tijdens het vasten moet wel gedronken worden, maar dit mogen alleen dranken zijn zonder calorieën. Dit alles gebeurt onder strikte medische begeleiding.
Wanneer het lichaam in ketose is, wordt het keto dieet in drie dagen opgebouwd.
De eerste dag mag éénderde van de hoeveelheid calorieën gegeten worden. Dit is een zo kleine hoeveelheid dat dit in de vorm van een ketogene shake gedaan wordt. Deze bestaat uit ei, slagroom, zoetstof en vanille essence. Ook de tweede en derde dag wordt deze shake genuttigd, wel worden de hoeveelheden vergroot. Het grote voordeel van deze shake is dat elke druppel de goede verhouding vet, eiwit en koolhydraten heeft en dus de hele dag door mag gedronken worden.