Door Saron Petronilia
Een van de grootste missers die veel vrouwen maken, is zich niet informeren over de overgang. Tegen de tijd dat we naar de middelbare school gaan, weten de meesten van ons wel dat we op een dag voor het eerst zullen menstrueren.
Mijn moeder deed daar ook niet geheimzinnig over. Het gebeurde wel dat zij zich op het toilet bevond en mij vroeg of ik even maandverband uit de kast wilde pakken. Ze wees me erop dat mij dat ook te wachten stond. Ik wist ook dat menstrueren zoveel betekende als: kinderen kunnen krijgen. En als ik die niet voortijdig op de wereld wilde zetten dat ik behalve maandverband ook andere maatregelen moest nemen.
Saron Petronilia
Mijn naam is Saron Petronilia en auteur van het boek ‘alles wat je moet weten over de overgang’. Daarnaast verzorg ik trainingen voor vrouwen die last hebben van leeftijdgerelateerde klachten. Door mijn trainingen krijgt de ’tweede helft van je leven’ weer een betekenis en voel je jezelf weer actief en vitaal. Bezoekย mijn websiteย voor meer informatie.
Zwangerschap
Toen ik voor het eerst zwanger was, waren velen vrouwen in mijn omgeving zeer genegen om me hun zwangerschapsverhalen te vertellen. De adviezen waren ook niet van de lucht.
Van zwangerschapsgymnastiek en โyoga tot en met afblijven van tartaar, rauwe vis en rauwe melkproducten. En natuurlijk, ik zou mijn kindje schaden als ik rookte en alcohol dronk. Tegen de tijd dat de weeรซn begonnen, wist ik natuurlijk al
lang wat me te wachten stond. Ja, zelfs toen mijn dochter was geboren, bleef het adviezen en tips regenen.
Kop in het zand
Hoe anders gaan we om met deย overgang of menopauze, de volgende belangrijke fase in het leven van een vrouw. We zijn hierover slecht of helemaal niet geรฏnformeerd. Of we gaan ervan uit dat ons alleen maar narigheid te wachten staat en dus steken we graag onze kop in het zand. Laatst zei Linda de Mol bij Pauw en Witteman nog dat ze er niet over prakkiseerde aandacht aan de overgang te besteden in haar blad.
Er zijn maar weinig vrouwen die bij de eerste overgangssymptomen de vlag uithangen. Ik ken ze niet. Alleen in culturen waar de vrouw, die de menopauze voorbij is een belangrijke status krijgt in haar gemeenschap, knijpt zij haar handjes dicht als de menstruatie wegblijft.
Toch kunnen de gevolgen van niet geรฏnformeerd zijn en niet weten wat je kunt doen tegen overgangssymptomen ons leven behoorlijk zuur maken. Neem Anna. Nadat ze mijn gegevens op mijn website had gevonden, belde ze me op. De woorden tuimelden over elkaar heen. Ze was bijna niet te volgen. Ze was zo blij dat ze eindelijk met iemand kon praten die begreep wat ze doormaakte tijdens haar overgang. Ze had niet eens in de gaten dat de verbinding halverwege het gesprek door een technische onvolkomenheid werd verbroken.
Deze mevrouw is op relatief jonge leeftijd de overgang in gegaan: 42 jaar. Nu is ze zesenvijftig en de overgang is voor haar nog steeds niet voorbij. Ze vertelt: โIk heb nog drie banen geprobeerd, maar ik kan gewoon niet functioneren met deze klachten. Ik zit nu alweer een paar jaar zonder werk.โ
En gisteren nog, belde Henny (51). Ook zij had mijn website ontdekt. โAlles wat je schrijft is zo herkenbaar voor mij. Ik voel me gewoon mezelf niet meer.โ Ze vertelde dat ze op advies van haar huisarts was doorverwezen naar de psychiater. Het leek haar niet de juiste oplossing maar ze zat met de handen in het haar.
Hardnekkig misverstand
Uit Nederlands onderzoek blijkt dat 40% van het verzuim van vrouwen in de overgangsleeftijd te maken heeft met overgangsklachten. Vaak weten we echter niet dat we te maken hebben met overgangsymptomen. Heel veel vrouwen denken, en de vele zorgverleners om haar heen, dat de overgang begint als hun menstruatiecyclus onregelmatigheden vertoont of is gestopt. Dat is een hardnekkig misverstand.
De overgang is een proces dat rond je vijfenveertigste begint โ volgens sommige deskundigen rond je veertigste. En ergens tijdens dat proces dat jaren in beslag neemt, bevindt zich de menopauze โ het moment dat menstruatiecyclus stopt. De menopauze is alleen achteraf vast te stellen. We denken zelfs dat de overgang en de menopauze begrippen zijn voor hetzelfde fenomeen. De overgang kan snel gaan. Zoโn jaar of twee. Maar een proces van tien of zelfs vijftien jaar is geen uitzondering.
Daarnaast zijn we over het algemeen alleen op de hoogte van de bekendste symptomen: opvliegers en nachtzweten. Terwijl het scala onbekende symptomen, zo blijkt uit een grootschalig Nederlands onderzoek, de vrouw juist zwaarder belasten. Er zijn zoโn dertig symptomen. Op basis van de ontelbare ervaringen die ik heb met mijn lezers, cursisten en cliรซnten licht ik er de meest โbelastendeโ uit. Uitleg hierover levert meestal dezelfde reactie op: โOh gelukkig, ik dacht dat ik ziek was.โ
Veranderende hormoonhuishouding
De symptomen van de overgang zijn te danken aan de veranderingen in de hormoonhuishouding van de vrouw. Waar bij mannen het mannelijke hormoon, testosteron, zo rond hun vijfenveertigste geleidelijk begint te af te nemen, gaat de afname van de vrouwelijke hormoon, oestrogeen* en progesteron, bij vrouwen met de nodige turbulentie gepaard.
Het hele lichaam van de vrouw is vergeven van de oestrogeenreceptoren (bijvoorbeeld in de hersenen, borsten, botten en baarmoeder). Die receptoren worden dan weer wel, dan weer veel en dan weer niet bedient. Bovendien laat de vaste danspartner van oestrogeen, progesteron, het helemaal afweten. Progesteron komt op als er eisprong plaats vindt, en die komt natuurlijk steeds minder voor op weg naar de menopauze.
Een reactie kan niet uitblijven. Een van de symptomen kan zijn: vergeetachtigheid. Een van de meest voorkomende gedachtes die vrouwen in het beginstadium van de overgang hebben, is: โJemig, word ik soms al dement?โ Die vergeetachtigheid gaat over. Al is het wel handig om alles wat je wilt onthouden op te schrijven. Zelf heb ik de binnenkant van de toiletdeur beschilderd met schoolbordverf. (Ik zit er regelmatig ๏) Ook is het verstandig om jezelf de tijd te gunnen om even rustig na te denken in plaats van stress toe te laten omdat je alweer iets bent vergeten.
Stemmingswisselingen zijn ook een veel voorkomend symptoom. Die overkomen zelfs vrouwen die van huis uit emotioneel stabiel zijn. Van het een op het andere moment voelen ze zich zwaarmoedig of prikkelbaar en als het even tegenzit laten ze dat aan hun omgeving nog merken ook met indrukwekkende woedeaanvallen. De moodwings kunnen zo ingrijpend zijn dat de vrouwen zichzelf niet meer herkennen… zich afvragen: โWat is er met mij aan de hand?โ Vroeger werden vrouwen met ernstige stemmingswisselingen opgesloten in een psychiatrische inrichting. Ze werden hysterisch bevonden.
Burn-out
Omdat vrouwen die symptomen niet kunnen of willen herkennen als overgangssymptomen, omdat ze zichzelf daar bijvoorbeeld nog te jong voor achten, zoeken ze de oorzaak van hun klachten ergens anders in. Hebben ze last van een burn-out? Zijn ze uitgekeken op hun baan of man of allebei? Zijn ze levensmoe? Het spreekt voor zich dat hier ook de nodige stress bij komt kijken.
De realiteit is dat door het afnemen van de vrouwelijke hormonen (ook wel zorghormonen genoemd) we zoetjesaan uit de zorgstand komen. We gaan de wereld om ons heen anders zien. Waar we ons voorheen verbeten en toch maar de rommel van onze huisgenoten opruimden, pikken we dat niet langer. Om maar een alledaags voorbeeld van onze nieuwe โtoestandโ te noemen.
Depressiviteit hoort ook in het rijtje thuis. Het is het ergste wat mij, van nature een optimist, is overkomen. Maandenlang verkeerde ik in een toestand van matheid, nauwelijks in staat om enige actie te ondernemen. Er was nog maar heel weinig dat mij kon bekoren. En eens lekker vet lachen, was er al helemaal niet bij. Het is tegelijkertijd het beste wat me is overkomen. Die depressiviteit heeft me gedwongen om mijn hek te verhangen, mijn leven te heroverwegen en een andere weg in te slaan.
Concentratieproblemen
Je kunt ook moeite hebben je te concentreren. Voor jou heb ik een eenvoudige tip: ga zo veel mogelijk monotasken (รฉรฉn in plaats van meerdere dingen tegelijk doen). En als je geen moeite hebt met concentreren: ga zo veel mogelijk monotasken. Overgangssymptoom of niet, je kunt veel meer werk verzetten als je eerst de ene taak afmaakt en daarna de volgende. Je zult ook veel gelukkiger zijn met de resultaten. Als je multi-tasked moet je je focus steeds verleggen zodat je nooit een staat van optimale concentratie bereikt. Bovendien moet je steeds opnieuw opstarten: โwaar was ik ook alweer gebleven?โ Dat kost tijd.
Lichamelijke symptomen, behalve opvliegers en nachtzweten, zijn bijvoorbeeld vaginale droogheid, hartkloppingen en spier- en gewrichtspijnen. Maar eerst nog iets over opvliegers. Het blijkt dat alle vrouwen in de overgangsleeftijd opvliegers hebben, maar dat niet alle vrouwen ze ervaren. Er zijn ook vrouwen, zoals ik, die koudevlagen ervaren โ ik noem ze laagvliegers ๏. Het helpt om ze gewoon te ervaren en ze niet belastend te vinden. Een kordate vriendin liep de vergaderingen af met een ventilator onder haar arm. Als ze dan een opvlieger voelde aankomen, drukte ze op de knop en zei: โSorry heren, ik heb even een opvlieger.โ
Vrouwen die dagelijks meerdere opvliegers en/of nachtzweten (nachtelijke opvliegers) ervaren, zijn na enkele maanden overgang natuurlijk niet meer in optima forma. Immers, als ze al niet wakker lagen van de vraag hoe ze zich op hun werk moesten handhaven met al die opvliegers, dan hadden ze maandenlang geen nacht goed doorgeslapen vanwege de nachtelijke vapeurs. Slapen is enorm belangrijk. Je hele lichaam en geest worden als het ware gereset. Als je je het maar half kunt permitteren, doe dan geregeld een โschoonheidsslaapjeโ.
Geen zin in seks
Je zin in seks kan door dit soort zaken alleen al enorm afnemen (Je hebt wel iets anders aan je hoofd). Maar wees gerust: die komt terug. En weet dat vrouwen met een nieuwe lover helemaal geen problemen hebben met hun libido. Cora Emens, sekscoach, adviseert: โDames, sta op je voorspel!โ Of zoals een van de mannelijke geรฏnterviewden in mijn boek Alles wat je moet weten over de overgang vertelt: โIk heb tegenwoordig gewoon een langere lucifer nodig.โ Vaginale droogheid valt eenvoudig op te lossen met een glijmiddel. Schrijfster Lydia Rood vertelt in hetzelfde boek dat ze op verschillende plekken in huis een dergelijk flesje heeft klaarliggen.
Hartkloppingen kunnen je overvallen en angstig maken, zozeer dat je ervoor naar de huisarts gaat. Als je er niet rustig bij kunt blijven en ze kunt โgadeslaanโ, ga dan op je rechterzij liggen. Ze horen dan te verdwijnen. Minder makkelijk kom je af van de spier- en gewrichtspijnen. Op een dag sta je op van de bank of vanachter je bureau en constateert: โIk lijk wel een oude vrouwโ. Je zelfvertrouwen en gevoel van aantrekkelijkheid kunnen daardoor behoorlijk afnemen. Maar, deze klachten gaan net zoals alle voorgaande gewoon over.
Het goede nieuws is dat de overgangssymptomen gemakkelijk zijn te verzachten of zelfs te bestrijden met goede voeding (met veel vers fruit, groenten, noten en zaden), veel beweging naast het nemen van (meditatieve) rustmomenten. Ook dikker worden is niet per se je voorland. Sowieso wordt je hele metabolisme steeds trager. Dat betekent dat je je calorie-inname moet aanpassen. Lees als je meer wilt weten over hoe je kunt voorkomen steeds dikker te worden tijdens en na de overgang mijn vorige artikel voor vetvrij.kinsta.cloud
Het beste nieuws is nog wel dat vrouwen die de tijd nemen voor zichzelf de overgang als een zeer leerzaam en boeiend proces ervaren. Vrouwen die de overgang achter zich hebben, jubelen over een tweede jeugd. Ze weten beter wat ze wel en niet willen, zijn assertiever dan ooit en vullen hun leven op een voor hen zingevende manier of beginnen aan een tweede carriรจre. Bovendien laten deze vrouwen weten, en onderzoek bevestigt dat ook, dat hun seksleven hetzelfde is gebleven of zelfs beter is dan ooit.
Saron Petronilia
* oestrogeen is een verzamelnaam voor drie oestrogenen, te weten: oestradiol, oestron en oestriol.
