Ijzertekort of Bloedarmode

IJzertekort of bloedarmoede is een veel gehoord probleem. Maar wat is bloedarmoede eigenlijk? Wat zijn de symptomen en wat kun je eraan doen? In dit artikel kun je er meer over lezen. Ons bloed is in verschillende vormen actief in het lichaam. In de rode bloedcellen zit ijzer verpakt in de vorm van hemoglobine, in de spiercellen als myoglobine, en in enzymen en bij andere stofwisselingsprocessen in de vorm van heemproteinen en transferrine.

Ferritine

Daarnaast houdt het lichaam circa dertig procent van het ijzer in voorraad. Dit ijzer is bekend als ferritine. Voor een volwassene gaat het om een voorraad van ongeveer drie gram in de lever, de milt en het beenmerg. In tijden van nood – wanneer de voeding te weinig ijzer levert – wordt de voorraad aangeboord. Zit er langdurig veel te weinig ijzer in de voeding, dan kan de voorraad uitgeput raken. Er ontstaat dan een ijzertekort, ook bekend als bloedarmoede (anemie).

Gevolgen van Ijzertekort

Het voedingscentrum heeft een duidelijk verhaal over Ijzertekort en geeft aan dat een tekort met name schadelijk is voor kinderen. “Kinderen hebben voldoende ijzer nodig om hun denkvermogen en spiercoördinatie te ontwikkelen. Deze effecten van een ijzertekort treden al op voordat er sprake is van bloedarmoede, en wordt daarom niet altijd tijdig herkend”.

Zwanger

Bij vrouwen die net zwanger zijn, kan een ijzertekort leiden tot een kortere zwangerschapsduur. IJzer speelt ook een belangrijke rol bij de vroege hersenontwikkeling van (jonge) kinderen en ijzergebrek (anemie) gedurende de zwangerschap. In de eerste levensjaren kan ijzergebrek aanleiding zijn voor een gestoorde cognitieve ontwikkeling, zoals van de geheugenfunctie en het leergedrag.

Symptomen van Ijzertekort

Maar wat zijn nou eigenlijk de symptomen die wijzen op een ijzertekort? Vermoeidheid, een bleke huid, een verminderd uithoudings- en prestatievermogen zijn een duidelijk symptoom van ijzertekort. Ook  het snel koud hebben en zogenaamde restless legs (rusteloze benen) kunnen wijzen op een mogelijk ijzertekort.

Bij een beginnend ijzertekort zijn er doorgaans geen symptomen. Symptomen ontstaan vaak pas als er gedurende langere tijd minder ijzer actief is in het lichaam en de voorraad in de milt en de lever is geslonken. De ernstigste vorm van ijzertekort, bekend als ijzergebreksanemie, doet zich voor wanneer ook het beenmerg nog maar weinig ijzer bevat.

Diagnose van Ijzertekort

Om vast te kunnen stellen of er sprake is van bloedarmoede, is bloedonderzoek noodzakelijk. Daarbij wordt meestal gekeken naar de concentratie van hemoglobine en ferritine in het bloed. Toch is dat niet voldoende. Of er werkelijk sprake is van een ijzertekort, wordt vastgesteld door de zogenaamde transferrine-receptor in het bloed te bepalen. Daaraan is te zien in hoeverre het lichaam om ijzer ‘vraagt’.

Een laag hemoglobinegehalte

Een laag hemoglobinegehalte alleen hoeft niet te betekenen dat het lichaam over te weinig ijzer beschikt. Zo heeft de weerstand van het lichaam tegen ziekten en aandoeningen grote invloed op het hemoglobinegehalte. Bij een infectie of ontsteking zet het lichaam het beschikbare ijzer in het bloed zoveel mogelijk op non-actief en slaat het op. Daardoor kunnen bacteriën, virussen of kwaadaardige cellen zich niet meer vermenigvuldigen, want daar hebben ze ijzer voor nodig. Ook in geval van een ontsteking in de dunne darm, zoals bij coeliakie of de ziekte van Crohn, is het mogelijk dat het hemoglobinegehalte van het bloed laag is. Het lichaam neemt het ijzer in eten dan niet goed op. Bij bepaalde aandoeningen doet extra ijzer meer kwaad dan goed. Daarom is het belangrijk alleen ijzerpreparaten te slikken na overleg met de arts.

Mogelijke waarden bij bloedonderzoek

Vragen over Ijzertekort

Heb je vragen of tips over ijzertekort? Heb je zelf ijzertekort? Geef hier een reactie of lees de reacties van andere bezoekers.

bronnen: NHG standaard anemie; Diagnostisch Handboek SAN en het voedingscentrum