Eetstoornis Symptomen Herkennen en Behandelen

deel 2 van 2 – lees ook deel 1: BED, Anorexia en Boulimia Symptomen Herkennen

Functies van een eetstoornis

Het hebben van een eetstoornis zoals Anorexia of Boulimia betekent een echte lijdensweg. Maar toch klampt men er zich a.h.w. aan vast. Waarom? Omdat een eetstoornis een bepaalde functie heeft in iemands leven en zo een aantal ‘voordelen’ oplevert zoals:

Behoefte aan controle

Iemand met een eetstoornis, voelt zich minderwaardig, onzeker, verward of bang omtrent het eigen functioneren. Vaak hebben ze het gevoel geen vat te hebben op alles wat er met hen en in onze veeleisende maatschappij gebeurt. Eten of niet-eten is dan nog één van de weinige dingen die ze zelf kunnen bepalen. Zij ervaren dit als iets waar zij tenminste wel zelf controle over hebben en dat geeft ze een bepaald houvast.

Presteren

Iemand met een eetstoornis ervaart een bepaalde trots, wanneer zij goed blijkt te zijn in het beheersen van het eigen eetpatroon en daardoor van het gewicht. En omdat ze doorgaans vinden dat ze op geen enkel vlak goed presteren, denken ze: ‘Als ik toch nergens goed in ben, dan ben ik in ieder geval wèl goed in lijnen’.

Valse identiteit

Mensen met een eetstoornis hebben vaak geen idee wie zij eigenlijk zijn en wat ze willen in het leven. De ziekte geeft hen dan als het ware een ‘gezicht’. Daarmee zijn ze iemand, ze zijn namelijk eetstoornispatiënt. Niet dat dat nou zo fijn is, maar het is in ieder geval beter dan ‘niemand’ te zijn. Het is de onderliggende angst dat zij zonder eetstoornis ‘onzichtbaar’ zijn en helemaal niets voorstellen in deze maatschappij.

Houvast

Een eetstoornis gaat gepaard met heel veel strikte gewoontes en rituelen rondom eten en bewegen. Zoals bijv.: het eten moet op een bepaalde manier op het bord liggen en/of in een bepaalde volgorde gegeten worden. Of er moeten per se 20 rondjes hardgelopen worden, ook als iemand daar nauwelijks nog toe in staat is. En hoewel de persoon zich van binnenuit gedwongen voelt om deze rituelen steeds opnieuw te moeten uitvoeren, voelt het in ieder geval wel vertrouwd. En aangezien de wereld daarbuiten als onbekend, onveilig en beangstigend wordt gezien, geeft dit een bepaald houvast.

Onderdrukken van emoties

Eetstoornissen kunnen ‘gebruikt worden’ om negatieve emoties en pijnlijke ervaringen niet te hoeven voelen. Door middel van niet-eten, overeten of braken, worden deze gevoelens verdoofd of totaal
geblokkeerd.

Ontlopen van verantwoordelijkheid

Het niet hoeven aangaan van verantwoordelijkheid, waardoor er ook geen risico bestaat om fouten te maken of verkeerde beslissingen te nemen, creëert een beschermende, veilige schijnwereld. De ziekte fungeert dan a.h.w. als een excuus om dingen niet te hoeven aangaan.

Al deze ‘voordelen’ die een eetstoornis oplevert, maakt tegelijkertijd dat deze zichzelf in stand houdt.

Tot zover een aantal functies die een eetstoornis kan hebben. Maar welke gevolgen heeft zo’n obsessie met eten en gewicht voor je lichaam en geest? Veel, heel veel. Afhankelijk van welke eetstoornis je hebt o.a.:

Lichamelijke gevolgen

• de menstruatie stopt
• een verstoorde stofwisseling
• een verstoord honger- en verzadigingsmechanisme
• (zwaar) overgewicht of obesitas
• een ontregelde bloedsuikerspiegel
• een langzame ademhaling en trage hartslag
• een lage bloeddruk
• koude, blauwe handen en voeten
• donsachtige beharing in het gezicht, op de armen,borst en rug
• een slecht gebit
• dof haar en/of haaruitval
• een droge, schilferig en verslapte huid
• onherstelbare schade aan maag en darmen
• een tekort aan Kalium, dat o.a. kan leiden tot nier- en leverbeschadigingen, hartritmestoornissen en zelfs hartstilstand

Psychosociale gevolgen

• onbegrip vanuit de omgeving
• alleen eten als niemand je ziet
• sociaal isolement
• geobsedeerd zijn door hun ziekte
• onvermogen om nog iets te voelen voor andere mensen
• depressie, het leven niet meer de moeite waard vinden
• zelfmoord(pogingen)

Een eetstoornis komt in feite neer op een gebrek aan eigenwaarde en een onvermogen om het leven zelf sturing te geven. Door het dwangmatig en obsessief uitoefenen van macht en controle op eten en gewicht, probeert men deze emoties en tekorten te verbergen,op te heffen of te compenseren. Dit alles vanuit een enorm gevoel van leegte en een diep gevoelde angst vóór of soms zelfs óm te leven.

Een eetstoornis is dus een serieuze en gevaarlijke ziekte, die altijd vooraf gegaan wordt door een periode van regelmatig en (extreem) lijnen, Een ziekte die langdurige en intensieve professionele behandeling vereist. Hoewel genezing zeker mogelijk is, is die kans op volledige genezing niet altijd gegarandeerd. Velen vallen weer terug, bij anderen wordt de ziekte chronisch en bij sommigen leid het uiteindelijk tot de dood!

Behandelen

Je zou dus denken, dat iemand die aan deze ziekte lijdt, zo snel mogelijk hulp gaat zoeken. Helaas is dit lang niet altijd het geval. Waarom niet? Is het dan toch ijdelheid of aanstellerij, zoals nog regelmatig gedacht wordt? Nee, zeker niet! Het is omdat zij de ernst van hun ziekte vaak ontkennen of zich ervoor schamen. Of bang zijn dat ze, tijdens een opname, gedwongen worden om weer normaal te gaan eten en hun eetstoornis daarmee wordt afgenomen. Dit is een diepgewortelde angst want, zoals ik al eerder schreef, zonder eetstoornis zijn ze ‘niemand’.

Wat kun je zelf doen?

Heb je zelf een eetstoornis, dan is het heel voorstelbaar dat je je obsessie met eten en je gewicht geheim wilt houden uit bijv. schaamte of angst of door simpelweg te ontkennen dat je een probleem hebt. Toch is het voor jezelf erkennen dat je problemen hebt met eten en niet-eten, de eerste stap naar herstel. Als je dit aan jezelf durft toe te geven, kan het al enigszins helpen om er eerst eens met iemand die je vertrouwt over te praten. Dat hoeft niet direct een professional te zijn, maar bijv. een goede vriendin of een familielid. Of overleg eens met je huisarts wat je zou kunnen en eventueel willen doen om je probleem aan te pakken. Vergeet daarbij niet dat een huisarts een beroepsgeheim heeft en dus nooit met je ouders of partner daarover zal praten. Zo’n gesprek, kan al enige verlichting geven omdat je er nu niet meer helemaal alleen voor staat.

Verder kun je contact zoeken met lotgenoten en/of meer informatie, tips en sites over eetstoornissen op internet opzoeken.

Professionele hulp

Er zijn tegenwoordig heel veel (GGZ) instellingen die gespecialiseerde programma’s hebben voor de behandeling van eetstoornissen. Ook zijn er diverse vrijwilligersorganisaties en patiëntenverenigingen waar je terecht kunt met je vragen over je eetstoornis. Een aantal van deze instellingen/organisaties werken met ‘gewone’ professionals , maar er zijn er ook die met ervaringsdeskundigen werken. Dat zijn hulpverleners die zelf ooit een eetstoornis hebben gehad, daarvan zijn genezen en nu anderen met hun ervaring helpen. Sommige instellingen hebben ook een forum waar je met lotgenoten en/of professionals kunt chatten. Maar ook de omgeving van iemand met een eetstoornis kan er vaak terecht voor informatie of voor het volgen van een familieprogramma.

Het allerbelangrijkste is, dat als je eenmaal de moed gevonden hebt om in behandeling te gaan, dat er ‘een klik’ is met de betreffende hulpverlener. Je moet je er vertrouwd en gehoord bij voelen. Is dat gevoel er niet, dan is het beter om op zoek te gaan naar iemand waarbij je je wel veilig voelt. Ook moet je je kunnen vinden in hun behandeltraject. Niet alle instellingen werken namelijk met dezelfde aanpak. De meeste instellingen beginnen vaak als eerste met het normaliseren van je eetpatroon, maar er zijn ook instellingen die eerst (zolang dit medisch verantwoord is) met je op zoek gaan naar de onderliggende problemen van je eetstoornis. Ook het aanbod verschilt nogal. Zo zijn er o.a. dagbehandelingen, deeltijd behandelingen, klinische opname, individuele behandelingen en groepsbehandelingen. Bij een groepsbehandeling is er ook nog een onderscheid tussen open en gesloten groepen. Bij een open groep kan je op ieder moment instromen, zodra er een plaats vrij is. Bij een gesloten groep kan dat echter niet. Dit soort groepen starten meestal twee of meer keren per jaar. Maar ook online kun je een behandeling aangaan en er zijn zelfs mogelijkheden om in het buitenland behandeld te worden.

Als je eenmaal besloten hebt om in behandeling te gaan, wat kan je dan ongeveer verwachten. Welke therapievormen worden er bijv. gebruikt. Hieronder vind je enkele veel gebruikte therapievormen.

Psycho-educatie

Dit is een vorm van therapie op een onderwijzende manier. Er wordt uitleg gegeven over een aantal zaken die te maken hebben met jouw problematiek die bij kunnen dragen aan je herstelproces.

Cognitieve gedragstherapie

Kort gezegd is deze therapie een combinatie van  ‘anders leren denken’ en ‘anders leren doen’ m.b.t. je eetgedrag en/of beweeggedrag.

Psychomotorische therapie

Dit is een vorm van therapie waarbij aandacht wordt besteed aan de verbinding tussen je psyche en jouw lichaam. PMT kan heel goed werken bij de behandeling van eetstoornissen, omdat het hierbij om lichaamsbeleving en het reguleren van je emoties gaat.

Voedingsmanagement

Hierbij gaat het om het opnieuw aanleren van een normaal voedingspatroon met bijbehorend eet en beweegplan. Dit kan bijv. door gezamenlijk te eten, een persoonlijk eet- en beweegplan, begeleiding door een diëtist en het maken van opdrachten met betrekking tot eten.

Medicatie

Indien noodzakelijk voor de genezing kan er, onder begeleiding van een psychiater, medicatie worden voorgeschreven afgestemd op jouw specifieke (onderliggende) probleem.

Mindfulness & Yoga

Soms, maar niet overal, is het ook mogelijk om deel te nemen aan dit soort ontspanningsprogramma’s.

Terugvalpreventie

Als de behandeling uiteindelijk is afgerond sta je er gelukkig niet ineens helemaal alleen voor. Wat je tijdens de diverse therapieën geleerd hebt, is namelijk niet altijd even gemakkelijk in de praktijk van alle dag toe te passen. Daarom krijg je bij dit proces meestal ook nog begeleiding in de vorm van nazorg.

De meeste behandelingen worden (deels) vergoed door je zorgverzekeraar. Kijk daarvoor goed je polis na. Een verwijzing van je huisarts is wel altijd nodig.

Tot zover dit dossier over eetstoornissen. Er blijft echter nog één belangrijke vraag over.

Kun je een eetstoornis voorkomen?

Daar is helaas geen pasklaar antwoord op, want zoals ik al eerder schreef, is het ontstaan van een eetstoornis afhankelijk van vele factoren. Wat wel duidelijk is, is dat lijnen gezien wordt als een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van eetstoornissen, omdat daar altijd een periode van regelmatig (extreem) lijnen aan vooraf gaat. Heb je zelf het idee dat je wel heel erg bezig bent met je gewicht en figuur en heb je al vele diëten geprobeerd om blijvend af te vallen? Val je steeds weer terug in je oude eetgedrag en ben je niet tevreden met, of zelfs ongelukkig, over de manier waarop jij met jezelf, je eetgedrag en je gewicht omgaat? Dan heb je hoogstwaarschijnlijk een eetprobleem, dat dus niet hetzelfde is als een eetstoornis. Maar gecombineerd met enkele van de eerder genoemde factoren in dit artikel, is de kans dat je vanuit een eetprobleem uiteindelijk doorslaat naar een eetstoornis, niet volledig uit te sluiten. Blijf daarom, óók met een eetprobleem, niet te lang alleen worstelen.

Wat is een eetprobleem?

Je hebt een eetprobleem als je een verstoorde relatie met voedsel hebt, ook wel een haat-liefde relatie genoemd. Eten betekent dan vaak méér voor je dan alleen maar brandstof voor je lichaam. Hoewel je vaak wel ontevreden bent met je (over)gewicht, compenseer je je eetgedrag niet door bijv. te braken of overmatige en /of dwangmatige lichaamsbeweging. Er is een onderscheid gemaakt door mensen met een eetprobleem in verschillende eettypes onder te verdelen. Je kunt echter ook trekjes van meerdere types hebben.

• Emotionele eters: gebruiken voedsel regelmatig, soms onbewust, om bijvoorbeeld vervelende emoties te verdringen of juist om iets te vieren
• Externe eters: gaan vaak eten als reactie op prikkels van buitenaf. Bijvoorbeeld wanneer zij eten zien, ruiken of even proeven.
• Lijngerichte eters: gaan vaak extra eten tijdens of vlak na een (strenge) lijnperiode, veroorzaakt door het tekort aan brandstof/calorieën.

Een eetprobleem verwoest niet direct je hele leven, zoals een eetstoornis, maar kan wel degelijk invloed hebben op jezelf en je sociale leven. Denk je dat je een eetprobleem hebt en wil je daar eindelijk eens voorgoed mee afrekenen? Dan kan je daar, in tegenstelling tot een eetstoornis, gelukkig wél zelf iets aan doen. Hoe? Door net, als vele honderden vrouwen vóór jou, te kiezen voor mijn succesvolle methode die uitgebreid beschreven staat in mijn (werk) boek: ‘RE(d)T je gewicht’. Een methode waarbij je leert om jouw problemen met je gewicht en eetgedrag en de steeds mislukte lijnpogingen voorgoed te overwinnen. Met als blijvend resultaat: een voor jouw lichaam gezond gewicht. Wil je het boek bestellen? Klik dan hier. Dan kun je daar ook direct de vele recensies van deskundigen en lezers vinden.

Tot slot: heb je jezelf herkend in dit dossier over eetstoornissen? Denk er dan niet te licht over. Zoek hulp, je hoeft er niet alléén voor te staan!

Met Gezonde Groet,

Dit artikel is exclusief voor vetvrij.kinsta.cloud geschreven door Yvonne van den Hout, gewichtscoach en auteur van het boek: RE(d)T je gewicht. Voor meer informatie over gewichts-en eetproblemen en eetstoornissen bezoek haar website.