De Amsterdamse diëtist Elise Kuipers ziet ze zelden in haar praktijk: kinderen die zichzelf te dik vinden en daarom willen afvallen. Tot haar opluchting, want lijnen op jonge leeftijd is gevaarlijk.
Ter illustratie geeft ze een voorbeeld uit haar praktijk, over een meisje met licht overgewicht. Uit gesprekken bleek dat de ouders er alles aan deden overgewicht bij hun dochter te voorkomen. Zo serveerden ze
maaltijden met zo min mogelijk koolhydraten. Dat hun kind juist aankwam, begrepen ze niet: ze aten gezond en waren zelf niet te zwaar.
Het gevolg van hun goedbedoelde inzet was dat het meisje voedingsstoffen tekortkwam, die ze voor haar groei en ontwikkeling nodig had, zoals koolhydraten. Ze kreeg last van het jojo-effect: ze viel even af en kwam vervolgens weer aan. ” Lijnen verlaagt je verbrandingsniveau”, legt Kuipers uit. “Lijn je regelmatig, dan kom je sneller aan zodra je weer gewoon eet. Kinderen krijgen hun stofwisseling nooit meer optimaal en krijgen de kilo’s die ze zijn afgevallen, vaak met rente, terug.”
Kuipers is geschrokken van de resultaten van het onderzoek naar het eetgedrag van kinderen, door psycholoog Doeschka Anschütz van de Radboud Universiteit Nijmegen. Daaruit blijkt dat slechts 8 procent van de kinderen tussen de 7 en 10 jaar nooit heeft gelijnd. Anschütz ondervroeg 500 kinderen naar hun eetgedrag en de tevredenheid over hun uiterlijk.
Veel kinderen nemen bewust speciale producten, zoals light dranken, of eten minder om af te vallen. Sommigen slaan om die reden hun ontbijt over, wat volgens de onderzoekster juist een verhoogd risico geeft op overgewicht, omdat het de verleiding vergroot om tussendoortjes te eten.
“Blijkbaar is lijnen op die leeftijd al een issue en zijn kinderen ontevreden met hun uiterlijk”, reageert Tatjana van Strien, universitair hoofddocent klinische psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen en auteur van het boek Afvallen op maat.
Vooral het feit dat liefst een kwart van de kinderen met een normaal gewicht dunner wil zijn, vindt ze reden tot zorg. ” Lijngericht eten geeft een verhoogd risico op een eetstoornis, met name als je een normaal gewicht hebt. En eetstoornissen zijn zeer ernstige psychische aandoeningen vanwege het hoge sterftecijfer.”
Ze ziet in klinieken voor mensen met een eetstoornis steeds jongere patiënten komen, soms nog maar 9 jaar oud.
Anschütz ontdekte dat het lijngedrag van kinderen vaak kopieergedrag is. Als de moeder lijnt, is de kans groot dat het kind, ook dat met een gezond gewicht, dat ook doet. Moeders moeten hun diëten daarom staken, vindt Van Strien. “Zelfs als je in het bijzijn van je kind niet over afvallen praat, pikt het wel signalen op. Dat je niet blij bent met je lijf, dat je niets waard bent.”
Toch hebben niet alleen de ouders schuld aan de wens van kinderen dunner te zijn. Ook de invloed van de media is groot. “Neem een populaire tekenfilmserie als Totally Spies. Daarin beleven vreselijk dunne meisjes spannende avonturen, terwijl ze ook veel met hun uiterlijk bezig zijn. Ik schrik van dat vrouwbeeld, dat zegt dat het belangrijk is dun te zijn.”
Ook het verschijnen van dieetboeken voor kinderen, dat van Sonja Bakker in het bijzonder, vindt Van Strien een slechte zaak. Bakkers afvalprogramma zou veel te streng zijn voor de doelgroep en de stofwisseling verpesten. Dat zegt ook diëtist Kuipers. “Het dieet houdt te weinig rekening met groei en ontwikkeling van kinderen.”
De ontevredenheid van kinderen over hun uiterlijk vindt Van Strien typisch een fenomeen van de hedendaagse maatschappij. “Mensen, ook kinderen, bevinden zich in een spagaat van enerzijds je inhouden en anderzijds je laten gaan.” In die maatschappij van hard werken, is maar weinig gelegenheid voor quality time, wat ten koste gaat van de gezamenlijke maaltijden, weet Van Strien. Zij pleit er daarom voor dat gezinnen elke dag tenminste één maaltijd gezamenlijk aan tafel nuttigen.
Diëtist Kuipers vindt dat de tv wat vaker uit moet blijven. Een kwart van de kinderen kijkt meer dan twee uur per dag tv, en iets meer dan 10 procent zelfs meer dan drie uur per dag. Kuipers: “Als je dunner wilt zijn, kun je maar beter buiten gaan spelen.”
