Wat is proteïne en waar zit het in?
Voeding bestaat uit micro- en macrovoedingsstoffen. De microvoedingsstoffen zijn de vitaminen en mineralen. De macrovoedingsstoffen zijn de koolhydraten, vetten en eiwitten. Proteïnen en eiwitten zijn hetzelfde. Proteïne is de engelse benaming voor eiwit. Proteïnen zijn bouwstoffen en zijn een bestanddeel van allerlei lichaamscellen en verschillende stoffen. Verder zijn proteïnen ook een goed transportmiddel van vetten en vetachtige stoffen voor het lichaam. Ook zorgt hemoglobine, wat ook voor een groot deel uit proteïnen bestaat, voor het transport van zuurstof door het lichaam. Tot slot kunnen ze ook als brandstof gebruikt worden. Deze voedingsstoffen zijn nodig voor de groei, herstel en instandhouding van lichaamscellen en weefsels.
Proteïne in het lichaam
Ons heel lichaam bestaat uit proteïnen: ons haar, onze huid. Er zitten proteïnen in ons bloed en ook onze organen bestaan voor een groot deel uit proteïnen. Daarbij vormen proteïnen een belangrijk bestanddeel van het bloed, enzymen en sommige hormonen. Onder normale omstandigheden heeft iemand zo een 0,8 gram eiwit per kilogram lichaamsgewicht nodig. 10 tot 15% van de energie uit de voeding moet geleverd worden door proteïnen. Bij een aantal situaties is de behoefte aan proteïnen wat hoger. Bijvoorbeeld bij zwangeren, iedereen die in de groei is, na een operatie en bij brandwonden.
We kunnen proteïnen verdelen in plantaardige en dierlijke proteïnen. Proteïnen zijn opgebouwd uit aminozuren. Er zijn 20 aminozuren, waarvan 8 essentiëel en 12 niet essentiëel zijn. Onze lever maakt een selectie van de bruikbaarheid van de aminozuren.
Proteïnen worden vaker gebruikt door bodybuilders en sporters voor een grotere spiermassa. Verder zijn proteïnen een bestanddeel van antistoffen, rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes en andere eiwitten van het lichaam. Wanneer er in de voeding meer proteïnen aanwezig zijn dan ons lichaam nodig heeft voor de opbouw, groei en herstel, dan worden de overtollige proteïnen verbrand.
Waar zit proteïne in?
- Plantaardige proteïnen zit in de volgende producten
- Pesi
- Noten
- Krenten
- Rozijnen
- Tahoe
- Tempeh
- Soyamelk
- Gedroogde vruchten
- Linzen
- Erwten
- Bonen
- Sojabonen
Dierlijke proteïnen zit in de volgende producten
- Garnalen
- Vis
- Schelp-en schaaldieren
- Melk
- Melkproducten
- Kaas
- Zalm
- kalkoen
- Kippenvlees
- Varkensvlees
- Rundvlees
- Ei
Bij dierlijke proteïnen maken we onderscheid tussen vetrijke en vetarme proteïnen.
Onder de vetrijke proteïnen vallen:
- Volle melk
- Volle yoghurt
- Volvette en zachte kaas
- Schouderkarbonade
- Kippenpoot
- Ham
- Zalm
- Makreel
Onder de vetarme proteïnen vallen:
- Halfvolle melk
- Magere yoghurt
- 20+ en 30+ kaas
- Biefstuk
- Kipfilet
- Rookvlees
- Kabeljauw
- Schol
Het is belangrijk dat proteïnerijke producten op de juiste manier worden bereid. Een te lange verhitting kan ervoor zorgen dat een product aanbrandt, onverteerbaar en giftig wordt. Het is mag dan niet meer gegeten worden.
Wat zijn de gevolgen van een tekort aan proteïnen?
Bij een proteïnetekort vermindert namelijk de weerstand tegen infecties. Achterblijven in groei, slechte wondgenezing en bloedarmoede kunnen de eerste verschijnselen zijn van proteïne-ondervoeding. Vochtophoping die veelal voorkomt op plaatsen als het gezicht, de handen en /of voeten is een symptoom van een ernstig proteïnetekort. Mensen met een proteïne-ondervoeding zijn vaak helemaal ondervoed. Ze hebben van alle voedingsstoffen heel weinig gegeten. In zo een geval heeft het geen zin om de mensen veel eiwitten te geven. Het zal gewoon gebruikt worden als koolhydraten en vetten. Dat wil zeggen dat het gewoon een bron voor energie zal zijn en geen bouwstof. Kleuters, peuters, jong volwassenen, zwangeren en bejaarden hebben een grotere kans op een tekort aan proteïne.
Wat zijn de gevolgen van een teveel?
Een grote hoeveelheid aan proteïne leidt niet tot een versnelde groei of spierontwikkeling, maar kan op den duur juist belastend voor de nieren zijn. In zo een geval moeten de nieren extra hard werken om de proteïne te verwerken en uit te scheiden. Het zorg ook ervoor dat calcium minder goed opgenomen kan worden in het lichaam.
