BED, Anorexia en Boulimia Symptomen Herkennen

deel 1 van 2 – lees ook deel 2: Eetstoornis Symptomen Herkennen en Behandelen

Eetstoornissen….denk er niet te licht over!

Wat is een eetstoornis?

Een eetstoornis is een psychiatrische ziekte, die ernstige lichamelijke, psychische en psychosociale gevolgen heeft voor de patiënt en diens omgeving. Zo ernstig zelfs, dat van alle psychiatrische ziekten, mensen met een eetstoornis de grootste kans hebben om hieraan,direct of indirect, te overlijden. Dit risico is 6 keer zo groot bij anorexia, 3 keer bij boulimia en 2 keer bij BED.

Het gaat om stoornissen in het doen én denken rondom eten.

Kenmerken Anorexia Nervosa

• weigering het lichaamsgewicht aan te houden op of boven een voor de leeftijd en lengte minimaal normaal gewicht. Hetgeen leidt tot een lichaamsgewicht van minder dan 85 procent van het te verwachten gewicht
• intense angst in gewicht toe te nemen of dik te worden, terwijl er juist sprake is van ondergewicht
• stoornis in de manier waarop iemand zijn of haar lichaamsgewicht en figuur beleeft
• onevenredig grote invloed van het lichaamsgewicht en figuur op het oordeel over zichzelf
• ontkenning van de ernst van het huidige lage lichaamsgewicht
• bij vrouwen en meisjes, het 3 maanden achter elkaar uitblijven van de menstruatie

Kenmerken van Boulimia Nervosa

• steeds terugkerende periodes van eetbuien. Typisch voor zo’n periode zijn: het binnen een beperkte tijd (bijv. twee uur) eten van een hoeveelheid voedsel, die absoluut groter is dan wat de meeste mensen in eenzelfde periode en onder dezelfde omstandigheden zouden (kunnen) eten
• een gevoel de controle over het eten tijdens die periode kwijt te zijn. Het gevoel dat men niet zelf kan stoppen met eten of niet kan bepalen wat of hoeveel men eet
•  steeds terugkerende periodes van inadequaat compenserend gedrag om gewichtstoeneming te voorkomen zoals: zelfopgewekt braken, het misbruik van laxeermiddelen, plaspillen, klysma’s, vasten of overmatige lichaamsbeweging
•  het oordeel over zichzelf wordt in onevenredige mate beïnvloed door het figuur en het gewicht

Binge-eating disorder (BED)

Kenmerken van Binge-eating disorder (BED) of (vr)eetbuistoornis

Steeds terugkerende periodes van eetbuien, zoals bij Boulimia hierboven. Deze eetbuien gaan gepaard met drie (of meer) van de volgende criteria:

• veel sneller dan normaal eten
• dooreten tot een ongemakkelijk vol gevoel is bereikt
• grote hoeveelheden voedsel eten zonder fysieke honger te voelen
• na het overeten walgen van zichzelf, zich depressief of erg schuldig voelen

Deze eetbuien worden echter niet gecompenseerd door bijv. zelf opgewekt braken, laxeermiddelen of overdreven lichaamsbeweging. Gevolg hiervan is dat mensen met deze stoornis steeds dikker worden. Dit beïnvloed weer op een negatieve manier het zelfbeeld en lichaamsbeeld, waardoor de wens om te lijnen en daarmee het risico op overeten of eetbuien weer toeneemt.

Wie zijn er gevoelig voor?

Het zijn vaak hooggevoelige (HSP), intelligente en onzekere mensen, voor wie presteren en perfectie erg belangrijk zijn. Daarnaast zijn ze vaak erg afhankelijk van de mening van anderen, geneigd zich aan te passen en hebben ze een groot verantwoordelijkheidsgevoel.

In welke periode ontwikkelt zich een eetstoornis?

Het ontwikkelen van een eetstoornis, begint meestal in de (pre) puberteit en in de jong -volwassenheid. De lichamelijke veranderingen, het (leren) omgaan met de andere sekse en het niet weten hoe de toekomst vorm te moeten geven, kan jongeren erg onzeker maken. En dat geldt zeker niet alleen voor meisjes, ook jongens kunnen een eetstoornis ontwikkelen. Zelfs heel jonge kinderen van nog maar 8 of 9 jaar lijden al aan een eetstoornis. Volgens mij heeft dit ook deels te maken met de enorme aandacht voor overgewicht en gezond eten, vanuit de overheid, de school en de maatschappij. Dit maakt dat er al vroeg een grote druk op slank en gezond ligt, ook bij kleuters. Op de school van mijn kleinzoon in groep 1 zijn er al 3 verplichte gruitdagen ingevoerd. Gruitdagen? Ja, op die dagen mogen die kleintjes alleen groenten en/of fruit eten, naast een volkoren boterham met ‘verantwoord’ beleg. En daar wordt strikt de hand aan gehouden. In het begin had hij eens een pakje volkoren crackers o.i.d. meegekregen, maar dat werd onmiddellijk afgepakt en werd er een appel voor hem geregeld. Op snoep trakteren is natuurlijk al heel lang verboden. Hierdoor wordt erg de nadruk gelegd op gruit is gezond, snoep is ongezond. Van gruit wordt je sterk, dat is goed, van snoep wordt je dik en dat is slecht. Zo leren ze a.h.w.,alle goede bedoelingen ten spijt, dat het beter is om slank te zijn dan dik. Kinderen die daar gevoelig voor zijn (zie aanleg en psychische factoren) kunnen dit vertalen als: ‘ik ben goed als ik slank ben, maar slecht als ik dik ben’.

Hoe ontstaat een eetstoornis

Daar is niet één duidelijke oorzaak voor aan te wijzen, maar is het gevolg van een combinatie van meerdere risicofactoren, zoals o.a.:

Genetische factor/aanleg

Familieleden van personen met een eetstoornis lopen een hoger risico om ook een eetstoornis te ontwikkelen.

Culturele factoren

Eetstoornissen komen vooral voor in samenlevingen en culturen waarin slank-zijn gezien wordt als een ideaal, zoals in onze westerse maatschappij. In landen waarbij het gewicht en figuur van vrouwen geen belangrijke rol spelen, komen nauwelijks eetstoornissen voor.

Psychische factoren

• negatief lichaamsbeeld
• negatief zelfbeeld
• gebrek aan zelfvertrouwen
• lage eigenwaarde
• moeite met het uiten van gevoelens
• sterk afhankelijk van het oordeel van anderen
• (sociale) faalangst
• zich sterk verantwoordelijk voelen voor anderen
• prestatiegerichtheid en perfectionisme
• de aanhoudende angst om dik(ker) te worden
• een sterk verlangen om slank te zijn

Omgevingsfactoren

LIJNEN

In onze westerse cultuur staat slank-zijn nog altijd gelijk aan ‘gelukkig en gezond.’ Lijnen om dit ideaal te bereiken wordt hier dan ook als heel normaal beschouwd. Sterker nog: de omgeving reageert dikwijls positief op lijnen en gewichtsverlies en degene die dat heeft bereikt, is daarom vaak trots op die prestatie. Je wordt ineens (weer) gezien en ‘hoort er weer bij’.Voor een meisje dat sterk twijfelt aan haar eigen functioneren en sterk afhankelijk is van het oordeel van anderen, kan dit betekenen dat zij terecht komt in een negatieve spiraal van hongeren en mager zijn, om zo verzekerd te zijn van waardering Lijngedrag wordt dan ook vaak gezien als een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van eetstoornissen . Zeker wanneer je lijnt vanuit de specifieke angst om ’te dik te worden’ of ‘te dik te zijn’. Lijngedrag waarbij je relatief veel kilo’s wilt afvallen,vaak d.m.v. onverantwoorde methodes, zoals crash-dieten en dieetvoorschriften waarbij belangrijke voedingsmiddelen ‘uit en boze’ zijn, verhogen het risico. Ik ben sowieso tegen diëten, omdat ze zelden tot blijvend gewichtsverlies leiden, maar wel vaak tot verstoord eetgedrag zoals eetbuien en emotie-eten. Daarmee heb je weliswaar nog geen eetstoornis ontwikkelt, maar wél een eetprobleem. Uit onderzoek blijkt dat lijners 8 keer zoveel risico lopen om een eetstoornis te ontwikkelen dan mensen die niet lijnen en dat extreme lijners zelfs 18 keer zoveel risico lopen.

Ontwikkelt dan iedereen die regelmatig lijnt een eetstoornis? Nee…maar aan een eetstoornis gaat altijd een periode van (extreem) lijnen vooraf.

Opvoeding

Moeders die zelf erg op hun eten letten, (zeer) regelmatig lijnen of zelf een eetstoornis hebben (gehad) vormen een belangrijke risicofactor voor het lijngedrag van hun dochters. De nadruk ligt dan erg op uiterlijk en gewicht. Als kind word je in feite aangeleerd dat het beter is om slank te zijn en krijg je diëten, bijna letterlijk, met de paplepel ingegoten.

Ook de manier waarop omgegaan wordt met emoties in het gezin kan bijdragen aan de ontwikkeling van een eetstoornis. Wanneer emoties tonen gezien wordt als zwak of overdreven, zal je de neiging hebben om ze op te potten en andere uitwegen zoeken om emotionele stress kwijt te raken.

Wanneer ouders hoge verwachtingen hebben van en het leveren van prestaties door hun kind heel erg belangrijk vinden, leer je als kind dat alleen maar het allerbeste wordt gewaardeerd. Dit perfectionisme en die prestatiedwang neem je vaak ongemerkt over.

Ook het regelmatig leveren van commentaar door ouders, broers en zussen en andere familieleden op je lichaam, uiterlijk en gewicht, kan bijdragen aan het ontwikkelen van een eetstoornis.

Extreem en dwangmatig gezond (moeten) eten ofwel orthorexia, vormt ook een risico. Hierbij worden steeds meer soorten voedingsmiddelen geschrapt, vooral die relatief veel calorieën, vet of suikers bevatten. Kinderen en volwassenen die steeds meer geobsedeerd raken door gezonde voedingsmiddelen lopen zo het risico om door te slaan naar een eetstoornis.

Sporten

Ook mensen die een (top)sport beoefenen waarbij succes sterk is gerelateerd aan een laag gewicht of waarbij men wordt ingedeeld in een bepaalde gewichtsklasse, lopen een verhoogd risico. Denk bijv. aan: turnen, ballet, atletiek, (kunst)schaatsen, schoonzwemmen, judo of paardensport.

Negatieve ingrijpende gebeurtenissen

Als je al gevoelig bent voor het ontwikkelen van een eetstoornis, zouden één of meerdere negatieve gebeurtenissen je ‘het laatste zetje’ kunnen geven. Denk bijv. aan een scheiding van je ouders, liefdesverdriet, gepest worden, het overlijden van een dierbare of seksueel misbruik.

Gevolgen en Behandelen van een eetstoornis

Tot zover het eerste deel van dit dossier over eetstoornissen. In het volgende deel ga ik in onder andere in op de functies en de lichamelijke en geestelijke gevolgen van een eetstoornis. Tevens vertel ik hoe je een eetstoornis kunt behandelen.

Gezonde Groeten,

Dit artikel is exclusief voor vetvrij.kinsta.cloud geschreven door Yvonne van den Hout, gewichtscoach en auteur van het boek: RE(d)T je gewicht. Voor meer informatie over gewichts-en eetproblemen en eetstoornissen bezoek haar website.