Ben je overspannen? Herken de klachten en voorkom een Burn-Out
Het niet (h)erkennen van overmatige stress is het grootste gevaar voor de ontwikkeling van overspannenheid en burn-out. Het is belangrijk dat je je realiseert dat mensen doorgaans verschillend op stress reageren. Bij de één zullen de klachten meer psychisch zijn, zoals bijvoorbeeld stemmingswisselingen of opgejaagd gevoel, en bij de ander uit het zich meer op lichamelijk niveau, zoals bijv. eczeem of vertraagde stofwisseling. Ook zijn er mensen die prima lange tijd onder een stress-situatie kunnen functioneren. Deze mensen hebben de vaardigheid om stress snel te neutraliseren, doormiddel van bijvoorbeeld ademhaling en gedachten. Langdurige spanning gaat ten koste van de gezondheid, naarmate de tijd en druk toeneemt.
Verschillen tussen overspannenheid en een burn-out
| Stress en overspannenheid | Burn-out |
| Er is een korte-termijn-oorzaak | Er is een lange-termijn-oorzaak |
| Iemand krijgt bijvoorbeeld na een verhuizing of het verbreken van een relatie klachten. | Iemand heeft een periode van langdurige uitputting op fysiek, mentaal, emotioneel en/of spiritueel niveau. |
| Mensen hebben veel stressklachten maar hebben nog steeds energie om door te gaan. | Mensen kunnen de confrontatie niet meer aan, iedere associatie met de stressveroorzakende situatie is teveel. Er is geen energie meer. |
Hoe ontstaat die burnout?
Stress wordt veroorzaakt op vier verschillende niveaus.
- Macroniveau: De maatschappij
- Mesoniveau: De werkorganisatie
- Mininiveau: De thuissituatie
- Microniveau: De persoon
Macroniveau
In de maatschappij is een duidelijke verschuiving van hand- naar hoofdarbeid. Op dit moment werkt ruim 60% van alle werknemers in Nederland meer dan 4 uur per dag achter de computer. Zij nemen dus minder tijd om te bewegen en met hun ‘handen’ bezig te zijn. Verder merken we dat de druk om ons heen toeneemt, bekijk alleen maar de files die elke ochtend en middag toenemen in de spitstijd.
Mesoniveau
Tegenwoordig moet alles steeds sneller en vlugger. We verzetten dus teveel werk in te korte tijd. Nederland staat nog steeds hoog genoteerd op de lijst van landen met een hoge arbeidsproductiviteit. In vergelijking met andere landen hebben we veel vrije dagen, waardoor we op het werk harder moeten werken om aan die productie te komen. Daarnaast hebben we vaak moeilijk werk (hoofdwerk) met daarbij een hoge verantwoording.
Het team waar we in zitten wordt vaak gewisseld i.v.m. reorganisaties op het werk. Dit geeft een gevoel van onrust en medewerkers krijgen zo niet de basisveiligheid, respect en waardering die ze nodig hebben.
Er is niet altijd genoeg uitdaging op het werk. Medewerkers worden niet uitgedaagd om de talenten te gebruiken die ze bezitten. Er is daarbij onduidelijke communicatie en taakomschrijving.
Een veelgehoorde klacht van medewerkers is dat ze door hun leidinggevende onvoldoende worden gewaardeerd. Alles bij elkaar speelt mesoniveau hoog mee op de trap van burn-out.
Mininiveau
Ook in de thuissituatie is de laatste jaren veel veranderd. Waren eerst 9 van de 10 vrouwen thuis bij de kinderen, tegenwoordig bestaan die rolpatronen niet meer. Tweeverdienergezinnen zijn niet meer weg te denken uit onze maatschappij om aan de financiële druk te ontsnappen.
Microniveau
Je karakter speelt een rol bij het verwerken van stress. Je opvoeding en emotionele binding met andere mensen is van cruciaal belang om met stress om te kunnen gaan.
De fysiologie van stress
Als je stress terugbrengt naar de kern bestaat deze uit angst. Angst is zeer waardevol als je in een levensbedreigende situatie verkeert. Het helpt je om ergens doorheen te komen. Het brengt je dus uiteindelijk in beweging. Ons lichaam wordt onmiddellijk in staat van paraatheid gebracht door twee systemen aan te sturen. Ons zenuwstelsel en ons hormonale stelsel.
Via ons autonome zenuwstelsel wordt in een acute alarmfase adrenaline aangemaakt in het merg van onze bijnieren. Het wordt ook wel het actiehormoon genoemd. Het zorgt voor verhoogde bloeddruk, verhoogde hartslag en aanspanning van spieren met daarbij een stijging van onze bloedsuikerspiegel. De spijsvertering stopt, we horen scherper, onze pijngrens wordt lager en ons hele lichaam wil in beweging komen.
Via het hormonale stelsel wordt gelijktijdig het hormoon cortisol aangemaakt dat een vergelijkbare werking heeft als adrenaline alleen dan milder, zodat ons lichaam dit langer kan volhouden. Tijdens langdurige stress wordt er steeds extra cortisol aangemaakt, waardoor ons lichaam telkens tot beweging wordt aangezet. Dit houdt in dat er meer eisen aan lichaam en geest worden gesteld, dan we aankunnen. Dit met als gevolg slecht slapen, snelle veroudering, hardnekkig buikvet, verlies van spiermassa en bloedsuikerschommelingen.
Stress betekent dus daadwerkelijk een ernstige aanslag op onze gezondheid. Uiteindelijk kan het gebeuren dat onze schildklier onze spijsvertering gaat vertragen om onze bijnier te beschermen. In het ergste geval raken onze bijnieren uitgeput en wordt er nog maar weinig cortisol en aldosteron aangemaakt. Met als gevolg, talloze infecties, depressie, slaapstoornis, spijsverteringsproblemen enzovoort. Dit is de fase van bijnieruitputting oftewel burn-out.
Hoe kom je uit die burn-out?
Hoe kom je uit die burn-out of belangrijker hoe houd je een burn-out buiten de deur? Wees lief voor jezelf? Je vraagt je af ‘Lief voor jezelf?’ Ja, lief zijn voor jezelf houdt in leren voelen wanneer iets teveel is. En als het dan een drukke dag is geweest, probeer dan aan die 8 tot 9 uur slaap te komen. Put jezelf niet elke dag uit om tot het uiterste te gaan. En las ontspanningstijden voor jezelf in. Wat nu als een stress situatie zich voordoet waar je zelf geen invloed op kan uitoefenen? Zoek dan 2x per dag echt de rust voor een microbreak. Het kan zittend of liggend, en focus jezelf op je ademhaling. Laat hem vertragen en wis alle gedachtes uit je hoofd. Op internet zijn verschillende oefeningen te vinden. Zo hervind je de rust van binnenuit.
Wat nu als je thuis zit met een burn-out?
Word weer de baas over je eigen gedachten. Veel mensen die last hebben van een burn-out maken zich zorgen. Ga je zorgen langs en zoek hulp bij het maken van oplossingen. Neem voldoende rust, slapen is nummer één als het gaat om herstel. Een gezonde levensstijl kan bijdragen aan het herstel. Suikers, snelle koolhydraten en transvetten zorgen voor extra belasting in het lichaam. Doe niet alles tegelijk, maar plan op tijd rustmomenten in. En als laatste zoek professionele hulp. Ook voedingssupplementen kunnen helpen om een burn-out te helpen voorkomen of er uit te komen. Ik geef zelf mijn cliënten vaak extra Vitamine B12 (als methylcobalamine), vitamine D en het kruid Rhodiola. Vitamine B12 werkt sterk ondersteunend op de bijnieren. 1 zuigtablet per dag doet vaak al wonderen. Vitamine D3 helpt ook vaak bij mentale klachten. Vooral in de wintermaanden hebben veel mensen een tekort aan vitamine D omdat er dan te weinig zonlicht op de huid komt dat verantwoordelijk is voor de aanmaak van vitamine D in het lichaam. Het kruid rhodiola werkt als adaptogeen. Het laat lichaam en geest aanpassen aan extreme situaties. Rhodiola kan de hormonale reacties van het lichaam op stress reguleren, door invloed uit te oefenen op de bijnieren, maar ook door invloed uit te oefenen op de hersenen en dan met name de hypothalamus, van waaruit de eigenlijke reactie op stress begint.
Conclusie: Ken je grenzen, maar belangrijker hanteer deze grenzen en ga niet tot het uiterste.
Heb je vragen over dit onderwerp? Gebruik dan de reactiemogelijkheden onderaan deze pagina. Ik beantwoord je vragen graag.
Gezonde Groetjes,
